Dag van de Mantelzorg: Laat je registreren

Vlaams minister Hilde Crevits roept mantelzorgers op zich te laten registreren bij hun ziekenfonds. Via erkende mantelzorgstatuten kan het aantal mantelzorgers in Vlaanderen beter in kaart gebracht worden, zodat beleid meer op maat kan gevoerd worden en mantelzorgers ook zelf beter op de hoogte zijn van bestaande ondersteunende mogelijkheden zoals sociale voordelen of begeleiding. Nog te weinig mensen laten zich erkennen of beseffen niet dat ze aan mantelzorg doen wanneer ze vrijwillig een helpende of zorgende hand toesteken bij familie of vrienden. Uit de Zorgenquête 2021 blijkt nochtans dat 1 op de 3 Vlamingen mantelzorg aan familie of vrienden verleent.

“Iedereen kent wel iemand die zorg draagt voor hulpbehoevende familieleden of vrienden. Die vrijwillige zorg is van onschatbare waarde en geeft voldoening. Maar velen weten niet dat ze daardoor in aanmerking komen voor een mantelzorgstatuut. Dat statuut is belangrijk om een beter zicht te krijgen op het aantal mantelzorgers in Vlaanderen, zodat we gericht beleid op maat kunnen voeren en hen beter kunnen informeren over de vele mogelijkheden op vlak van begeleiding en ondersteuning. Zo komen sommigen in aanmerking voor mantelzorgverlof of een aanmoedigingspremie, en is er via de mantelzorgverenigingen en ziekenfondsen heel wat info te vergaren op vlak van begeleiding of aanvullende professionele zorg. Erkenning is dus cruciaal om ook zorg te kunnen dragen voor onze mantelzorgers zelf. Ze zijn een onmisbare schakel in onze zorgmaatschappij.” - Vlaams minister van Welzijn en Gezin Hilde Crevits

Mantelzorg is de vrijwillige hulp en zorg die iemand als familielid of vriend aan een zorgbehoevende biedt. Het bestaat in vele vormen en hoedanigheden: van regelmatig een helpende en zorgende hand toesteken of emotionele steun bieden tot intensieve zorg voor anderen.

Zowel minderjarigen als meerderjarigen kunnen erkend worden als mantelzorger

Volgens de Zorgenquête 2021 van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin verleent 33% van de Vlaamse bevolking ouder dan 18 jaar mantelzorg. Uit dezelfde studie blijkt dat Vlamingen die zelf een hulp- of ondersteuningsnood hebben (omwille van een langdurige ziekte, gezondheidsproblemen of een beperking) in bijna 7 op de 10 gevallen hulp ontvangen van familie, vrienden, buren of kennissen.

Mantelzorg is tevens van alle leeftijden: een recent Vlaams onderzoek van het Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezien toont aan dat 21% van de Vlaamse jongeren in de leeftijdsgroep van 11 tot 18 jaar woont bij een persoon met een langdurige ziekte of beperking. Velen daarvan nemen zorg op voor naasten. Het Vlaams mantelzorgplan besteedt daarom extra aandacht aan de groep van jonge mantelzorgers. Vandaag kunnen zowel minderjarigen als meerderjarigen erkend worden als mantelzorger.

Mantelzorgstatuut
Vele mensen doen onbewust aan mantelzorg. Daarnaast laten mantelzorgers zich amper erkennen via een mantelzorgstatuut. Daardoor is er weinig zicht op het aantal mantelzorgers in Vlaanderen en mislopen mantelzorgers zelf ondersteuning en begeleiding die Vlaanderen biedt. Zo kan een werknemer met mantelzorgstatuut sinds september 2020 mantelzorgverlof opnemen en hiervoor een onderbrekingsuitkering ontvangen van de RVA. Daarbovenop voorziet Vlaanderen een aanmoedigingspremie, een aanvullende uitkering tussen 33 en 593 euro voor werknemers uit de privésector of social profitsector die een engagement als mantelzorger opnemen.

Ook is er in Vlaanderen via de ziekenfondsen, het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg en de 6 erkende mantelzorgverenigingen (Steunpunt Mantelzorg, Liever Thuis LM , Samana, Mantelzorgnetwerk, OKRA trefpunt 55+ en Coponcho) heel wat begeleiding op maat en info ter beschikking over mogelijke ondersteuning of sociale voordelen.

Volgens de meest recente cijfers (mei 2022) telt Vlaanderen slechts 16 426 mantelzorgers met een mantelzorgstatuut via een ziekenfonds, nog geen 1% van alle Vlamingen. Terwijl volgens de Zorgenquête 2021 meer dan 1 op de 3 Vlamingen mantelzorg verleent.

Beleid op maat

Naar aanleiding van Dag van de Mantelzorg roept Vlaams minister van Welzijn en Gezin Hilde Crevits mantelzorgers op zich te laten registeren via het mantelzorgstatuut: “Meten is weten. Zo kunnen we gericht beleid op maat voeren en meer mensen bereiken met de ondersteunende maatregelen die Vlaanderen biedt.” Het statuut kan aangevraagd worden via het ziekenfonds.