Vlaanderen erkende Toontje in Geel-Bel als cultureel immaterieel erfgoed

ZONDAG 21 JANUARI 10u: TOONTJE IN GEEL-BEL

In de kerk van Geel-Bel staat het beeld van St.-Antonius van Egypte, minzaam Toontje genoemd, een heilige die voor de boeren van belang was omdat hij het vee beschermde tegen ziektes. Al sinds de middeleeuwen worden op de zondag die volgt op 17 januari alle feestregisters open getrokken. Paard en kar bleven in stal en schuur terwijl de boeren gingen feesten. Sinds 2023 is dit feest door Vlaanderen erkend als cultureel immaterieel erfgoed. Het aantal boeren in Bel is flink afgenomen, maar de traditie wordt onverminderd voortgezet dankzij de verenigingen van Bel. En op zondag 21 januari 2024 is het weer zover.

De feestelijkheden beginnen om 10 uur met een mis. Voor de gelegenheid wordt de heilige van zijn sokkel gehaald en vooraan naast het altaar op een pedestal geplaatst, waarna allerlei vleeswaren en een varkenskop aan zijn voeten worden neergelegd. Tijdens de offergang worden deze lekkernijen geofferd. Het muzikale gedeelte in de kerk zal dit jaar voor rekening zijn van het St.-Lambertuskoor van Bel. Zij sluiten de viering af met het St.-Antoniuslied. Na de mis kunnen de aanwezigen de relikwie van de gevierde heilige vereren.

Om 11 uur start de voorganger op de trappen van de kerk de dierenwijding. Er is misschien minder vee, maar iedereen kan zijn huisdier laten zegenen. Eerst komen de reisduiven aan de beurt en daarna honden, poezen, ezels, paarden, goudvissen, … Ook ruiters, koetsiers, wielertoeristen, motards en tractoren passeren de revue.

Na de wijding, om 11.45 uur, escorteren de Franse soldaten van de Sint-Dimpna Ommegang het reglement van de Sint Antonius gilde naar het parochiecentrum voor de veiling van de vleeswaren in oude Belgische franken. De varkenskop is traditioneel voor het Zeuntcomité die er lekkere Geels geperste kop van maken. De uitschieter van de veiling is “De Worst van de Burgemeester”, waarbij vertegenwoordigers van de politieke partijen, zeker in een verkiezingsjaar, de prijs pijlsnel de hoogte in jagen. De ‘winnaar’ laat de worst naar aloude gewoonte in hapklare blokjes rondgaan.

Na de veiling, rond 12.30 uur, is het aan de kok om de hongerige bezoekers een heerlijke Toontjesschotel voor te zetten, waarbij helpers van de verschillende verenigingen de handen uit de mouwen steken om de gasten te bedienen. En dit alles met de nodige sfeermuziek.

Toontje dankt zijn succes aan de vele vrijwilligers die zich inzetten voor ons immaterieel cultureel erfgoed en aan de plaatselijk handelaars en sponsors die materiele en financiële steun leveren. Tot dit jaar organiseerde de kerkraad de festiviteiten, maar mede dankzij de erkenning van ‘Toontje’ als immaterieel cultureel erfgoed is in Bel interesse om de St.-Antoniusgilde herop te richten. Deze gilde werd in 1909 in café De Ster opgericht, met een in pen en inkt geschreven reglement. Dat reglement is vandaag het laatste tastbare bewijs van de St.-Antoniusgilde, maar het dorp hoopt ook deze traditie nieuw leven in te blazen.

Kort:

WIE: De verenigingen van Bel

WAT: De traditionele Toontjes-viering

WAAR: Kerk Bel + Parochiecentrum Bel

WANNEER: zondag 21 januari 2024

10u Start Viering
11u Start Dierenwijding
11u45 Start veiling
12u30 Eten