De Koloniën van Weldadigheid trekken hoopvol richting het UNESCO-Werelderfgoedcomité

Wortel-Kolonie © Kempens Landschap – fotograaf James van Leuven

Herkansing plaats op Werelderfgoedlijst voor de Koloniën van Weldadigheid

De kans op een nieuwe inschrijving op de UNESCO-Werelderfgoedlijst is toegenomen voor België en Nederland. Dit blijkt uit het ICOMOS-adviesrapport dat de Koloniën van Weldadigheid ontvingen. Hierin uit ICOMOS zich positief over het aangepaste nominatiedossier dat Vlaams minister Matthias Diependaele – in naam van België en Nederland – in januari 2020 opnieuw indiende.

Klaargestoomd voor de volgende match
In 2018 werd het dossier van de Koloniën van Weldadigheid al een eerste keer beoordeeld. Het advies luidde toen ‘referral’ of doorverwijzing. “Deze besluitvorming was – na het harde werk van alle partners - toch even slikken. De ontgoocheling maakte echter al snel plaats voor een nieuwe uitdaging. We kregen immers meteen de mogelijkheid om ons opnieuw kandidaat te stellen. Dankzij een intensief samenwerkingstraject met ICOMOS – het adviesorgaan van UNESCO – werd het nominatiedossier van de Koloniën van Weldadigheid aangepast en konden we in januari 2020 een aangepast dossier aan UNESCO voorleggen ter besluitvorming”, aldus Vlaams minister Matthias Diependaele.

Stap dichterbij op de UNESCO Werelderfgoedlijst
Deze zomer komt er dan ook misschien een transnationale seriële site bij op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. “We hebben lang moeten wachten – in 2020 kon het Werelderfgoedcomité omwille van Covid-19 niet plaatsvinden en werd de zitting uitgesteld. Ondertussen zijn de data voor de 44ste zitting van het UNESCO-Werelderfgoedcomité bekend”, zegt Kathleen Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en covoorzitter van Kempens Landschap. “Van 16 tot en met 31 juli 2021 komen de comitéleden online samen om zich onder meer over de nieuwe inschrijvingen te buigen, waaronder de Koloniën van Weldadigheid.”

In haar adviesrapport bevestigt ICOMOS de essentie van de Koloniën van Weldadigheid en adviseert ICOMOS dit grootschalig en langdurig sociaal experiment van armoedebestrijding bij te schrijven op de UNESCO-Werelderfgoedlijst. “Wij zijn natuurlijk blij met dit positief bericht. Dit optimistische rapport brengt ons immers weer een stap dichter bij een inschrijving. Al houden we beide voetjes nog even goed op de grond. We mogen niet vergeten dat het hier immers om een advies gaat. De uiteindelijke besluitvorming wordt door de leden van het Werelderfgoedcomité genomen”, nuanceert Jan De Haes, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en covoorzitter van Kempens Landschap. “Het stemt ons wel hoopvol en we kijken dan ook vol spanning uit naar het moment van de besluitvorming op het Werelderfgoedcomité in juli.”

Een uitzonderlijk verhaal
De Koloniën van Weldadigheid ontstonden in 1818-825 als integrale oplossing voor armoedebestrijding. Na de napoleontische oorlogen heerste er in de Verenigde Nederlanden (Nederland, België en Luxemburg) veel armoede en bedelarij, vooral in de steden. Bij de aanleg van de Koloniën werd het schrale natuurlijke landschap door menselijk toedoen in één beweging volledig herschikt en overschreven met een geordende en geometrische structuur. Het resulterende ontginningslandschap met monumentale dreven, Koloniehuisjes, gestichten en boerderijen met akkerbouw weerspiegelt het toenmalige verlichte gedachtengoed.

Een wandeling door de verschillende Koloniën neemt je mee doorheen de tijd. Hoewel de landlopers ondertussen verdwenen zijn, zie je hun sporen in deze landschappen nog altijd duidelijk. Ze laten zien hoe twee eeuwen geleden met armoedebestrijding geëxperimenteerd is en hoe een wijzigende maatschappelijke moraal zich aftekende in het landschap.